Jak działają obligacje skarbowe i czy warto w nie inwestować?

Obligacje skarbowe są emitowane przez Skarb Państwa, co oznacza, że państwo odpowiada całym swoim majątkiem wobec osób, które nabywają te papiery wartościowe. Jeśli zastanawiasz się, jak zainwestować swoje pieniądze w obligacje Skarbu Państwa i czy można na tym zarobić, oto kilka kroków?

Inwestowanie zawsze związane jest z podejmowaniem ryzyka utraty części lub całości posiadanych środków finansowych. Tym zdecydowanie różni się od oszczędzania, które nie zakłada takiego scenariusza. Wśród produktów oszczędnościowych wyróżnia się z reguły lokaty bankowe.

Zastąpić je mogą obligacje, zwłaszcza te emitowane przez Skarb Państwa, a więc skarbowe. Sprawdź, co warto o nich wiedzieć, zanim je kupisz!

W styczniu 2023 roku zgodnie z komunikatem Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) inflacja w Polsce wyniosła aż 17,2 proc. Prognozy na przyszłość w zakresie dynamiki wzrostu cen dóbr i usług w kraju nie są najlepsze.

Pieniądz traci na wartości, co naturalnie prowadzi do poszukiwania sposobu na zabezpieczenie finansowe. Jeśli nie jesteś w stanie podjąć ryzyka, swoje oszczędności możesz przeznaczyć na obligacje skarbowe. Sprawdź, czym one są i w jaki sposób się w nie inwestuje. Czy można na nich zarobić?

Czym są obligacje skarbowe?

Obligacje są dłużnymi papierami wartościowymi. Zgodnie z definicją zawartą w Ustawie z dnia 15 stycznia 2015 roku o obligacjach są to papiery wartościowe emitowane w serii, w odniesieniu do których emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji, nazywanego obligatariuszem i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia.

Niemniej wskazana ustawa reguluje funkcjonowanie obligacji jako takich, nie zaś obligacji skarbowych. Co to jest? Dla wyjaśnienia tego terminu najlepiej sięgnąć do Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 2010 roku w sprawie warunków emitowania obligacji skarbowych uprawniających do określonych świadczeń niepieniężnych.

Obligacje skarbowe są emitowane przez Skarb Państwa. W momencie sprzedaży obligacji minister finansów pożycza od nabywcy obligacji (obligatariusza) określoną sumę pieniędzy i zobowiązuje się do zwrotu tej kwoty wraz z należnymi odsetkami w określonym czasie, czyli do wykupu tych papierów wartościowych.

Do zakupu uprawnione są osoby fizyczne, stowarzyszenia oraz inne organizacje społeczne i zawodowe, a także fundacje wpisane do rejestru sądowego.

Rodzaje obligacji skarbowych

Skarb Państwa oferuje różnego rodzaju obligacje, co pozwala na wybór najlepszej w danej chwili formy oszczędzania pieniędzy. Wśród propozycji państwa znajdują się takie papiery wartościowe cechujące się stałym oprocentowaniem i zmiennym oraz te, których oprocentowanie oparte jest na inflacji.

Zasadniczo Skarb Państwa ofertę obligacji skarbowych kształtuje w następujący sposób:

• obligacje 3-miesięczne, stałoprocentowe;
• obligacje roczne ROR, zmiennoprocentowe;
• obligacje skarbowe 2-letnie DOR, zmiennoprocentowe;
• obligacje skarbowe 3-letnie, zmiennoprocentowe;
• obligacje skarbowe 4-letnie, indeksowane inflacją;
• obligacje skarbowe 10-letnie, indeksowane inflacją;
• obligacje rodzinne 6-letnie, indeksowane inflacją;
• obligacje rodzinne 12-letnie, indeksowane inflacją;
• obligacje 2-letnie DOS;
• obligacje premiowe.

Do określania obligacji skarbowych wykorzystywane są różne symbole:

• symbol DOR określa obligacje o zmiennym oprocentowaniu i oznacza „Dwuletnie Oszczędnościowe Referencyjne”,
• symbol OTS określa obligacje 3-miesięczne o oprocentowaniu stałym i oznacza „Oszczędnościowe Trzymiesięczne Stałoprocentowe”,
• symbol ROR określa obligacje roczne o zmiennym oprocentowaniu i oznacza „Roczne Oszczędnościowe Referencyjne”,
• symbol DOR określa dwuletnie obligacje o zmiennym oprocentowaniu i oznacza „Dwuletnie Oszczędnościowe Referencyjne”,
• symbol TOZ określa obligacje trzyletnie o zmiennym oprocentowaniu i oznacza „Trzyletnie Oszczędnościowe Zmiennoprocentowe”,
• symbol COI określa obligacje czteroletnie indeksowane inflacją i oznacza „Czteroletnie Oszczędnościowe Indeksowane”,
• symbol EDO określa obligacje dziesięcioletnie o oprocentowaniu opartym na wskaźniku inflacji z jednoczesną kapitalizacją odsetek po każdym rocznym okresie odsetkowym i oznacza „Emerytalne Dziesięcioletnie Oszczędnościowe”.

Porównaj ofertę kredytów gotówkowych

Jak działają obligacje skarbowe?

Obligacje skarbowe są dobrym sposobem na to, by oszczędzać pieniądze i zarazem czerpać z tego tytułu zyski. Kupuje się je na dłuższy okres – zwykle co najmniej 2-letni, ale jednocześnie w ofercie Ministerstwa Finansów są nawet obligacje stałoprocentowe 3-miesięczne.

Decydując się na takie rozwiązanie, powierzasz swoje pieniądze państwu i dzięki temu możesz uzyskać stabilny zarobek z tego tytułu w zamian za zamrożenie swoich środków finansowych.

Emitent obligacji skarbowych staje się Twoim dłużnikiem, a Ty przy zakupie takich papierów wartościowych zostajesz obligatariuszem i z tego tytułu masz wypłacane gwarantowane odsetki za powierzony kapitał pieniężny.

Każda obligacja, w tym również obligacja skarbowa, zakłada pewne warunki funkcjonowania, które obejmują:

• ustalony termin wykupu, w którym emitent zobowiązuje się wykupić obligację;
• cenę nominalną, inaczej wartość, jaką emitent powinien Ci zwrócić;
• cenę emisyjną – cenę, po jakiej obligacja jest sprzedawana w momencie emisji pierwszemu nabywcy;
• cenę transakcyjną – cenę, po której obligacja jest sprzedawana w okresie swojej ważności;
• oprocentowanie, czyli wartość odsetek, jakie uzyskasz w związku z tak podjętą inwestycją.

Za atut takich papierów wartościowych należy uznać bezpieczeństwo oszczędzania pieniędzy. Ryzyko jest tu właściwie zerowe, jako że tego rodzaju obligacje są powszechnie uznawane za jedne z najbezpieczniejszych papierów wartościowych.

Obligacja skarbowa powoduje, że państwo zaciąga u obligatariusza dług, za który bierze pełną odpowiedzialność i odpowiada za takie zobowiązanie całym swoim majątkiem. Musiałoby dojść do bankructwa kraju, by obligacje Skarbu Państwa nie zostały wykupione.

Nawet jeśli obligatariusz umrze w okresie trwania inwestycji, to obligacje nie przepadają. Co się zatem z nimi dzieje po śmierci właściciela? Otóż podlegają dziedziczeniu i wchodzą w skład masy spadkowej.

Musisz jednak wiedzieć, co należy zrobić, by wejść w posiadanie obligacji skarbowych. Dziedziczenie odbywa się w pierwszej kolejności na podstawie testamentu, jeśli takowy został pozostawiony przez zmarłego. Jeśli nie, to ważny staje się stopień pokrewieństwa wobec niego.

Najpierw do masy spadkowej, w której znajdą się obligacje skarbowe, powołani zostaną członkowie najbliższej rodziny – żona lub mąż i dzieci.

Obligacje skarbowe do dziedziczenia wymagają przedstawienia w PKO lub w biurze maklerskim:

• aktu zgonu obligatariusza,
• prawomocnego postanowienia sądu o nabyciu spadku oraz postanowienia stwierdzającego, w jakich częściach spadkobiercy dziedziczą, lub aktu notarialnego poświadczający dziedziczenie,
• zaświadczenie wystawione przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego, w którym stwierdza on, że nabycie spadku jest zwolnione od podatku lub że podatek został zapłacony, albo że prawo do wydania decyzji ustalającej jego wysokość uległo przedawnieniu.

Obligacje skarbowe pozwalają na uzyskanie wypłaty odsetek po zakończeniu okresu trwania inwestycji – w zależności od dokonanego wyboru to od 3 miesięcy do nawet 12 lat. Obligatariusz uzyskuje wypłatę odsetek wraz z pożyczonym kapitałem. Operacja ta nazywana jest wykupem i może zostać zrealizowana poprzez:

• wypłatę gotówki – w dowolnej placówce PKO BP, która prowadzi obsługę obligacji;
• dokonanie przelewu na rachunek obligatariusza;
• zamianę – gdy właściciel obligacji będzie chciał przedłużyć oszczędzanie i złożyć dyspozycję, aby środki z jej wykupu zostały przeznaczone na zakup nowych obligacji.

Obligacje Skarbu Państwa a podatek

Należy wyraźnie podkreślić, że będziesz musiał niestety zapłacić podatek Belki od wszystkich dochodów, jakie osiągniesz z tytułu inwestycji w obligacje skarbowe. To podatek od zysków kapitałowych, który naliczany jest w wysokości 19 proc. od kwoty zysku wypracowanego z obligacji skarbowych i innych dochodów kapitałowych.

Od czego zależy oprocentowanie obligacji skarbowych?

Zasadniczo obligacje są oprocentowane według stopy procentowej, której sposób obliczania jest ujęty w liście emisyjnym takiego papieru wartościowego. Stopa procentowa naliczana jest od wartości nominalnej obligacji, poczynając od pierwszego dnia okresu odsetkowego, który został wskazany w liście emisyjnym.

Oprocentowanie obligacji skarbowych może być stałe i z góry znane przez obligatariusza albo zmienne, czego najlepszym przykładem są obligacje skarbowe indeksowane inflacją.

Co prawda w pierwszym roku inwestycji w takie obligacje skarbowe notowania poziomu cen dóbr i usług konsumpcyjnych w praktyce nie mają żadnego znaczenia, bo dopiero od drugiego roku zastosowanie ma oprocentowanie w postaci założonej marży powiększonej o średnioroczną inflację publikowaną przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Jakie jest oprocentowanie obligacji w 2023 roku? Maksymalnie to 6,50 proc. w przypadku 12-letnich rodzinnych obligacji, ale te przeznaczone są wyłącznie dla beneficjentów 500 plus.

Pamiętaj!
Oprocentowanie obligacji skarbowych może być stałe i z góry znane przez obligatariusza albo zmienne, czego najlepszym przykładem są obligacje skarbowe indeksowane inflacją.

Ciąg dalszy artykułu poniżej

Powiązane artykuły

Ile kosztują obligacje Skarbu Państwa?

Każda obligacja, w tym skarbowa, ma ustaloną cenę emisyjną, po jakiej jest sprzedawana w momencie emisji. Zakup obligacji skarbowych może jednak również nastąpić po cenie transakcyjnej, czyli obowiązującej w okresie ważności takiego papieru wartościowego.

Minimalną kwotą, jaką można posłużyć się przy zakupie obligacji skarbowych, jest 100 zł.

Gdzie można kupić obligacje Skarbu Państwa?

Jeśli oszczędzanie w ramach obligacji skarbowych wydaje Ci się atrakcyjną propozycją, powinieneś wiedzieć, gdzie sprzedawane są obligacje skarbowe. PKO BP jest jednym z niewielu banków, które zajmują się ich obsługą.

Obligacje emitowane przez państwo nie są ogólnodostępnym instrumentem finansowym. Obligatariusz, czyli Ty, jako osoba zainteresowana oszczędzaniem w formie papierów wartościowych może kupić obligacje skarbowe:

• w biurach maklerskich działających na Giełdzie Papierów Wartościowych,
• za pośrednictwem agentów emisji – takim agentem jest wspominany już PKO BP.

Czasami zakup obligacji Skarbu Państwa możliwy jest za pomocą funduszu inwestycyjnego.

Warto powiedzieć też, że obligacje skarbowe podlegają rejestracji w depozycie papierów wartościowych tworzonym przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych. W rejestrze tym znajdują się dane wszystkich osób, którym przysługuje prawo obligacji.

Szukasz alternatywy? Poznaj naszą ofertę kredytów konsolidacyjnych

Jak kupić obligacje skarbowe?

Jeśli chcesz kupić obligacje skarbowe określonego rodzaju, zadzwoń pod numer 801 310 210 bądź +48 81 535 66 55 dla połączeń z telefonów komórkowych i z zagranicy. Możesz też przyjść do oddziałów PKO Banku Polskiego oraz Punktów Obsługi Klienta Biura Maklerskiego PKO Banku Polskiego.

Można kupować także obligacje skarbowe online i nie będzie wymagane przy tym założenie rachunku maklerskiego. Wystarczy, że dokonasz rejestracji na stronie zakup.obligacjeskarbowe.pl i wypełnisz formularz elektroniczny, w którym wpisujesz swoje:

• imię i nazwisko,
• adres mailowy,
• numer PESEL,
• serię dokumentu tożsamości,
• kraj obywatelstwa i rezydencji.

Na koniec wypełniasz jeszcze krótką ankietę, która weryfikuje Twój stan wiedzy. Następnie powinieneś wykonać przelew, by móc kupić obligacje skarbowe. Logowanie do serwisu zakup.obligacjeskarbowe.pl jest konieczne, abyś mógł przejść do zakładki „Dyspozycje na Rachunku Rejestrowym”.

Klikasz „Zakup obligacji”, a po przejściu do tej sekcji masz do wyboru listę dostępnych papierów wartościowych. Więcej opcji zobaczą osoby, które mają dzieci i pobierają 500 plus, bo dla nich dostępne są obligacje rodzinne.

Kiedy już dokonasz wyboru pożądanych obligacji Skarbu Państwa, system przekieruje Cię do zakładki, w której podasz ich liczbę. Pamiętaj, że 1 obligacja skarbowa kosztuje 100 zł. Następnie potwierdzasz dyspozycję i wykonujesz przelew na wskazany rachunek bankowy.

Na Twoim koncie szybko będą widoczne posiadane obligacje skarbowe.

Czy warto kupić obligacje Skarbu Państwa w 2024 roku?

Zaletą obligacji skarbowych jest to, że są bezpieczną formą inwestowania środków finansowych. Czy warto jednak tak oszczędzać w ramach obligacji skarbowych? Opinie są podzielone, choć przeważają te akcentujące pewność uzyskania odsetek.

Niewątpliwie inwestowanie w obligacje skarbowe ma wady i zalety. Nie musisz dysponować specjalistyczną wiedzą, by zrozumieć ich funkcjonowanie. Mają bowiem bardzo prostą konstrukcję.

W poniższym zestawieniu zgromadziliśmy plusy i minusy inwestowania m.in. w 2-letnie czy 4-letnie obligacje skarbowe. Czy warto podjąć takie działanie?

Obligacje skarbowe

Zalety:

• Wysoka dostępność
• Niska bariera wejścia – obligacje można kupić już za 100 zł
• Bezpieczeństwo inwestycji
• Pewność wypłaty odsetek
• Prosta konstrukcja papieru wartościowego
• Brak dodatkowych opłat i prowizji

Wady:

• Konieczność zamrożenia pieniędzy nawet na kilkanaście lat
• Mało atrakcyjne oprocentowanie (choć często wyższe niż większości lokat bankowych)

Z zestawienia wynika, że dużo przemawia za zainwestowaniem posiadanych środków finansowych w obligacje Skarbu Państwa. Mogą one być dobrą opcją dla zdywersyfikowania portfela i stanowić realną alternatywę dla lokat bankowych. Pytanie tylko, jakie obligacje skarbowe warto kupić w 2024 roku.

Od lipca 2022 roku obowiązuje nieco wyższe oprocentowanie oszczędnościowych obligacji skarbowych. Ministerstwo Finansów poinformowało, że wraz z podniesieniem stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego o 0,75 pp. oprocentowanie rocznych obligacji zmiennoprocentowych wyniesie 6,00 proc. w skali roku, a 2-letnich – 6,25 proc.

Podwyższone zostało oprocentowanie obligacji o zapadalności od 3 do 12 lat o 0,50 pp. Dlatego w pierwszym okresie odsetkowym obligacje skarbowe oprocentowane będą na poziomie:

• 6,00 proc. dla obligacji 3-letnich,
• 6,00 proc. dla obligacji 4-letnich,
• 6,25 proc. dla obligacji 10-letnich.

Jeśli zaliczasz się do grona beneficjentów programu „Rodzina 500 plus”, możesz się zastanowić nad zakupem 6- i 12-letnich obligacji rodzinnych, które są przeznaczone dla takich osób. Są one oprocentowane odpowiednio na 6,20 proc. i 6,50 proc. w pierwszym roku.

Ważną informacją, która pomoże Ci podjąć decyzję o tym, w jakie obligacje skarbowe w 2024 roku zainwestować pieniądze, jest to, że oprocentowanie obligacji rocznych i 2-letnich zmienia się co miesiąc i jest wyliczane jako suma stopy referencyjnej banku centralnego i marży, która wynosi 0 proc. dla obligacji rocznych i 0,25 proc. dla obligacji 2-letnich.

Oprocentowanie obligacji na 3 lata wyliczane jest co pół roku, a bazą do takich obliczeń jest wartość 6-miesięcznej stopy procentowej WIBOR(R) 6M.

Dla obligacji 4-letnich oprocentowanie zmienia się co roku, a bazą jest suma wskaźnika inflacji z ostatnich 12 miesięcy oraz marży wynoszącej 1 proc.

Ten sam mechanizm dotyczy wyliczania oprocentowania obligacji 10-letnich, które korzystają z marży na poziomie 1,25 proc. Oprocentowanie obligacji rodzinnych zmieniane jest raz do roku i jest wyliczane na podstawie sumy wskaźnika inflacji z ostatnich 12 miesięcy i preferencyjnej marży, która dla obligacji 6-letnich wynosi 1,5 proc., a dla 12-letnich – 1,75 proc.

Zawsze też można dokonać przedterminowego wykupu obligacji skarbowych, choć nastąpić to może dopiero po upływie ustalonego czasu i po określonej cenie. Jeśli chcesz skorzystać z takiego prawa, powinieneś złożyć odpowiednią dyspozycję w dowolnym Punkcie Sprzedaży Obligacji (PSO) lub za pośrednictwem systemów teleinformatycznych.

Sprawdź podobne artykuły