Nowelizacja ustawy antylichwiarskiej 2024. Poznaj nowe przepisy dotyczące udzielania pożyczek!

Nowe przepisy diametralnie zmieniają zasady na rynku pożyczek. Wprowadzone zostały limity kosztów, obowiązek sprawdzania klientów w BIK oraz nadzór KNF nad firmami pożyczkowymi.

Równolegle wchodzą w życie unijne regulacje z dyrektywy CCD2, które jeszcze bardziej wzmacniają ochronę konsumentów – obejmując m.in. zakupy ratalne w modelu BNPL (Buy Now Pay Later).

Na czym dokładnie polega nowa ustawa? Jak wpłynie na klientów i firmy pożyczkowe? Czy działa wstecz?
👉 Wyjaśniamy, co te zmiany oznaczają w praktyce – zarówno dla Ciebie, jak i dla całego sektora finansowego.

Od 1 stycznia 2024 r. obowiązuje nowa ustawa antylichwiarska, która wyraźnie zmienia zasady gry na rynku pożyczek w Polsce.

Nowe regulacje mają na celu zwiększenie ochrony konsumentów oraz uporządkowanie działalności firm pożyczkowych – zarówno w kontekście krajowym, jak i unijnym, m.in. poprzez wdrożenie dyrektywy CCD2.

🔍 Najważniejsze zmiany:

• Instytucje pożyczkowe zostały objęte nadzorem KNF oraz obowiązkiem składania sprawozdań.
• Wprowadzono sztywne limity kosztów pożyczek.
• Zakazano udzielania pożyczek bez wcześniejszej weryfikacji klienta w BIK.
• Dyrektywa CCD2 rozszerzyła ochronę konsumentów, obejmując m.in. zakupy ratalne w modelu BNPL (Buy Now Pay Later).
• Za nieprzestrzeganie przepisów grożą surowe kary finansowe oraz wykreślenie z rejestru firm pożyczkowych.

Nowe przepisy to istotna zmiana zarówno dla branży, jak i dla konsumentów – mają chronić przed nadmiernym zadłużeniem i nieuczciwymi praktykami.

Ustawa antylichwiarska – czym jest?

Ustawa antylichwiarska to nie jest konkretny akt prawny, ale zespół przepisów, które pozwalają skutecznie walczyć z lichwą, czyli pożyczaniem na zbyt wysoki procent.

Pierwsza ustawa antylichwiarska została wprowadzona w Polsce 20 lutego 2006 roku. Stworzono ją z myślą o kredytobiorcach, którzy często zmuszeni byli zwrócić bankowi nawet dwukrotność pożyczonej kwoty. Ustawa ta określała jasno, że odsetki od zobowiązań nie mogą być wyższe niż czterokrotność stopy lombardowej NBP (Narodowego Banku Polskiego).

Zmiany w ustawie wprowadzono w 2015, a następnie w 2019 roku, kiedy to pojawił się w niej zapis dotyczący ograniczenia pozaodsetkowych kosztów pożyczki do maksymalnie 10 proc. wartości chwilówki. Ustawa antykryzysowa w 2020 roku przyniosła kolejne modyfikacje, na co duży wpływ miała pandemia koronawirusa.

Znalazł się w niej m.in. zapis dotyczący możliwości przesunięcia terminu spłaty zadłużenia. Co więcej, zgodnie z nim koszty chwilówek udzielanych na okres krótszy niż 30 dni nie mogą przekraczać 5% wartości całej pożyczki.

30 listopada 2021 roku rząd przyjął przygotowany w Ministerstwie Sprawiedliwości projekt ustawy antylichwiarskiej. Część przepisów wprowadzonych w związku z pandemią COVID-19 została utrzymana, co pozwala na jeszcze lepszą ochronę najsłabszych klientów i tych, którzy potencjalnie mogą być ofiarami lichwiarzy.

Rząd skierował projekt kompleksowej ustawy o przeciwdziałaniu lichwie do Sejmu. Prace nad nim rozpoczęły się 26 stycznia 2022 roku, 9 listopada prezydent złożył na niej podpis, a 18 grudnia pierwsze jej elementy weszły w życie.

Porównaj ofertę kredytów gotówkowych

W jakim celu powstała ustawa antylichwiarska?

Ustawa antylichwiarska 3.0 powstała po to, aby zwiększyć bezpieczeństwo klientów, korzystających z finansowania w sektorze pozabankowym. Firmy pożyczkowe nie podlegały takiej kontroli jak banki, więc mogły z dużo większą dowolnością ustalać warunki spłaty.

Biorąc pod uwagę fakt, że po chwilówkę często idą klienci, którym banki wydały decyzję negatywną i bardzo im zależy na pożyczeniu środków, to byli zmuszeni się zgodzić na drogie pożyczki.

Dzięki zmianom ograniczającym koszty pozaodsetkowe pożyczek oferty mają być zbliżone do parametrów cenowych kredytów, a jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, ustawa ma także ograniczyć ryzyko nadużyć podczas udzielania pożyczek.

Kogo dotyczy ustawa antylichwiarska? Wszystkich podmiotów, które nie są bankami, a udzielają zobowiązań na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego, m.in. pożyczek online w internecie, które cieszą się wśród klientów rosnącą popularnością.

Nowa Ustawa antylichwiarska 3.0 – najważniejsze zmiany

Prace nad nową Ustawą antylichwiarską rozpoczęły się w zeszłym roku. Później była procedowana w Sejmie, a następnie w Senacie. 9 listopada 2022 r. złożył na niej podpis prezydent. Powoduje zmiany w następujących aktach prawnych:

• Kodeksie cywilnym,
• Kodeksie postępowania cywilnego,
• Kodeksie karnym,
• Prawie bankowym,
• Ustawie o kredycie konsumenckim.

Pierwszym nowym obowiązkiem, który muszą spełnić firmy pozabankowe, jest badanie zdolności kredytowej przed udzieleniem zobowiązania. Do tej pory nie wszystkie podmioty to robiły, a część z nich udzielała pożyczek bez BIK-u i bez sprawdzania, czy klienta rzeczywiście stać na spłatę.

Wpływało to jednak negatywnie na bezpieczeństwo pożyczania pieniędzy, więc pożyczkodawcy obecnie są już zobowiązani weryfikować bazy Biura Informacji Kredytowej i biur informacji gospodarczej, zanim wydadzą decyzję o udzieleniu pożyczki. Jeśli potencjalny pożyczkobiorca nie będzie miał historii kredytowej, to musi złożyć oświadczenie o dochodach i stałych wydatkach gospodarstwa domowego.

Ustawa antylichwiarska 2022 zmniejsza także maksymalne koszty pozaodsetkowe. Ich wysokość nie będzie mogła przekroczyć 5% kwoty pożyczek udzielanych na maksymalnie 30 dni albo 20% dla tych z dłuższym okresem spłaty.

Kolejną zmianą jest zakaz rolowania kredytów, czyli nie można otrzymać chwilówki, jeśli ma być ona przeznaczona na spłatę zaciągniętego już zobowiązania.

Ważnym aspektem ustawy jest również objęcie firm pożyczkowych nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego, a więc kontrolą, która dotąd dotyczyła tylko banków. Zwiększy to prawdopodobieństwo działania na rynku tylko rzetelnych podmiotów i zmniejszy ryzyko, że klienci trafią na oszustów.

Trzeba również pamiętać, że firmy pożyczkowe muszą obecnie spełniać inne warunki formalne. Minimalny kapitał zakładowy został bowiem podniesiony z 200 tys. zł do 1 mln zł. A dopuszczalną formą prawną jest jedynie spółka akcyjna albo spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, która ma radę nadzorczą.

Ciąg dalszy artykułu poniżej

Powiązane artykuły

Nowelizacja ustawy antylichwiarskiej w 2024 roku. Co się zmieniło?

Przepisy się zmieniają, a nadążenie za nimi jest trudne. Dla pożyczkobiorców i pożyczkodawców ważną kwestię stanowi obecnie to, kiedy weszła nowelizacja ustawy antylichwiarskiej i od kiedy trzeba się stosować do zmian, jakie uwzględniono w znowelizowanych przepisach.

Właściwie to z dniem 18 maja 2023 roku weszły w życie kolejne przepisy uchwalonej już 18 grudnia 2022 roku ustawy antylichwiarskiej 3.0. Wcześniej zaczęły obowiązywać jedynie niektóre regulacje.

Generalnie ustawa ta ma we wszechstronny sposób chronić interesy konsumentów przy okazji zaciągania pożyczek w sferze pozabankowej. Zanim wprowadzono aktualne zmiany, firmy mogły naliczać różne opłaty dodatkowe obciążające pod względem finansowym klientów. Konsekwencją była wygórowana kwota kosztów pozaodsetkowych. Jednak już od ubiegłego, 2022 roku przepisy określiły maksymalny limit dodatkowych kosztów w całym okresie trwania danej umowy.

Ustawa antylichwiarska 3.0 spowodowała, że maksymalna wysokość sumy, do której dłużnik poddaje się egzekucji, w żadnym przypadku nie może przekraczać sumy kwoty pożyczki powiększonej o wysokość odsetek maksymalnych, jakie obliczone zostały od pożyczonej kwoty za dany okres.

W wyniku znowelizowania przepisów ustawy antylichwiarskiej wprowadzono zakaz „rolowania długów” i zmieniono zasady, według których udostępniane są klientom chwilówki.

Co istotne, najnowsza nowelizacja ustawy przeciwdziałającej lichwie wprowadziła obowiązek badania zdolności kredytowej klientów. Upodabnia to proces składania wniosku o pożyczki pozabankowe do procesu kredytowego w bankach.

Zanim firma udostępni pożyczkę klientowi, zobowiązana jest do zbadania jego zdolności kredytowej. Dopiero pozytywna ocena sprawi, że pożyczka będzie mogła być udzielona. Z kolei naruszenie obowiązku lub niedopełnienie go przez firmę spowoduje, że poniesie ona określone konsekwencje, np. w postaci powstania nieważności zbycia wierzytelności w drodze przelewu lub w inny sposób.

Szukasz alternatywy? Poznaj naszą ofertę kredytów konsolidacyjnych

Od kiedy obowiązuje nowa Ustawa antylichwiarska 3.0?

Nowe przepisy dotyczą różnych aktów prawnych, dlatego różne zasady wejdą w życie w odrębnych terminach, ale wszystkie są objęte umownie jedną ustawą antylichwiarską 2022. Kiedy wejdzie ona w życie? Zacznijmy od początku.

• Od 18 grudnia 2022 r. trzeba już stosować nowe, obniżone koszty pozaodsetkowe.
• 18 maja 2023 r. zacznie obowiązywać nakaz wyliczania zdolności kredytowej przed przyznaniem pożyczki.
• Do 31 grudnia 2023 r. firmy mają czas na ewentualne podniesienie kapitału zakładowego oraz zmianę formy prawnej, jeśli obecnie nie spełniają wymaganych kryteriów.
• Z dniem 1 stycznia 2024 r. podmioty pożyczkowe będą objęte nadzorem KNF.

Pamiętaj!
Zależy Ci, aby przeczytać pełną treść ustawy antylichwiarskiej? Dziennik ustaw z 2022 roku to odpowiednie miejsce, aby znaleźć ten dokument. Szukaj pod numerem 2339. Trzeba jeszcze poczekać, aż Komisja Nadzoru Finansowego obejmie swoim nadzorem działalność różnych instytucji pożyczkowych, co pozwoli na zapewnienie pożyczkobiorcom skutecznej i realnej ochrony przed możliwymi nadużyciami, do których w przeszłości niejednokrotnie dochodziło na tym rynku.

Co dla firm pożyczkowych oznaczają najnowsze zmiany w ustawie antylichwiarskiej?

Głównym skutkiem wprowadzenia zmian, które niesie za sobą Antylichwa 3.0, będzie obniżenie przychodów firm pożyczkowych. Z dużym prawdopodobieństwem więc mniejsze podmioty, które do tej pory udzielały drogich pożyczek nie uzyskają rentowności i będą musiały zakończyć działalność w Polsce.

Prawdopodobnie więc dojdzie do konsolidacji całego rynku i będą dominować na nim duże firmy, które już teraz pożyczają na rozsądnych warunkach, a wprowadzone zmiany nie będą dla nich tak mocno odczuwalne. Do konsolidacji sektora przyczynią się także wyższe wymogi kapitałowe.

Warto także wiedzieć, że Ustawa antylichwiarska narzuca nowe sankcje na pożyczkodawców. Jeśli udzielą oni finansowania klientom, którzy nie mieli zdolności kredytowej albo mieli zaległości w spłacie obecnych zobowiązań przekraczające 6 miesięcy, a pożyczka nie była przeznaczona na ich spłatę, to nie będą mogli zbyć takiej wierzytelności (np. na rzecz firmy windykacyjnej).

Będzie to możliwe dopiero wtedy, gdy pożyczka zostanie całkowicie spłacona, wygaśnie albo są potwierdzi jej nieistnienie.

Ze względu na to firmy dołożą wszelkich starań, aby udzielać chwilówek tylko tym, których sytuacja finansowa pozwoli na spłatę zobowiązania, bo nierzetelny klient będzie dla nich oznaczał same problemy.

A czy ustawa antylichwiarska działa wstecz? Nie, nowe przepisy będą dotyczyć tylko tych pożyczek, które zostaną udzielone po terminie wejścia w życie prawa.

Przypomnijmy, że z dniem 18 maja 2023 roku zostały wprowadzone uregulowania dotyczące ustawy antylichwiarskiej 3.0. Wzmocniły one pozycję konsumenta i jego ochronę przed ponoszeniem niewspółmiernie wysokich kosztów w związku z zaciąganiem pożyczek pozabankowych.

Nowe przepisy już wkrótce doprowadzą do objęcia działalności instytucji pożyczkowych nadzorem ze strony KNF, przez co firmy będą musiały przekazywać swoje sprawozdania kwartalne i roczne do Komisji. Jeśli nie wywiążą się z takich obowiązków, będą musiały liczyć się z nałożeniem na nie określonych konsekwencji. Ta część zmian w ustawie antylichwiarskiej 3.0 wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2024 roku.

Ustawa antylichwiarska 3.0 – argumenty za i przeciw

Trudno nie zgodzić się z tym, że nowe zasady zwiększą bezpieczeństwo pożyczania. Obowiązek badania zdolności pozwoli zweryfikować, czy klient rzeczywiście ma z czego oddać zadłużenie, a zakaz rolowania pożyczek prowadzi do tego, że trudniej będzie popaść w spiralę zadłużenia.

Obniżone koszty pozaodsetkowe sprawią zaś, że koszty będą bardziej przypominać normalną pożyczkę niż lichwę i będzie można traktować chwilówki jako alternatywę dla bankowego kredytu.

Objęcie firm pożyczkowych nadzorem KNF natomiast zmniejszy ryzyko trafienia na oszustwo.

Wydaje się więc, że ustawa antylichwiarska zadziała tylko na korzyść klientów, bo będzie można pożyczać taniej i bezpieczniej. Ma to jednak jeszcze drugą stronę medalu.

Klienci przychodzili do firm pożyczkowych po to, aby otrzymać pieniądze, nawet jeśli musieli za to zapłacić więcej niż w banku. Akceptowali to, że koszt będzie wyższy, wiedzieli bowiem, że nie spotkają się z odmową. Przy tym pożyczka mogła zostać udzielona nawet tego samego dnia, w którym klient złożył o nią wniosek, a wygodne ubieganie się o chwilówki online zwiększało komfort korzystania. Kalkulowało się to również pożyczkodawcom, którzy udostępniali środki niekoniecznie klientom z kryształową historią kredytową, ale płacili im więcej za podjęcie takiego ryzyka, na czym po prostu zarabiali.

Po tym, jak limit kosztów pozaodsetkowych został zmniejszony aż do 20%, wielu klientów zostanie odprawionych z kwitkiem. Jak wynika z szacunków CRIF, aż 71% wnioskujących może otrzymać decyzję negatywną. Może to więc skutkować szukaniem pomocy przez takie osoby w szarej strefie, a to sprawi, że na pewno nie trafią na bezpieczną ofertę.

Najczęściej zadawane pytania:

Dziękuję za przeczytanie!

Jeśli podoba Ci się ten artykuł — i chcesz, aby na blogu pojawiało się więcej praktycznych porad finansowych i mniej reklam — możesz postawić mi kawę na:

Każda filiżanka to nowy poradnik, lepsze narzędzia, więcej wartości oraz mniej reklam. Dziękuję za wsparcie! ❤️

Sprawdź podobne artykuły